Op woensdag 9 maart heeft de Tweede Kamer gedebatteerd over het wetsvoorstel Wijziging van de Aanbestedingswet 2012 in verband met de implementatie van aanbestedingsrichtlijnen 2014/23/EU, 2014/24/EU en 2014/25/EU (34329). De belangrijkste onderwerpen waren het clusterverbod, het vergoeden van gemaakte kosten aan de inschrijvers, de Europese Eigen Verklaring en het bevorderen van innovatief ondernemen. Vandaag heeft de Kamer gestemd over de moties en het wetsvoorstel.

Op 15 maart 2016 is er een amendement 25 gewijzigd en er is een amendement 24 toegevoegd. De stemming is uitgesteld naar volgende week.

Debat

Clusteren en aanbestedingsautoriteit
Mevrouw Mulder (CDA) stelt dat het cluster- en splitsingsverbod niet het beoogde positieve effect hebben gehad op het MKB.  Het CDA stelt dan ook voor om in de Gids Proportionaliteit een verbod op clusteren op te nemen in plaats van te spreken over ‘onnodig clusteren’. De heer Bruins (Christen Unie) kaart met name het overtreden van het clusterverbod aan en zegt dat volgens MKB INFRA het onnodig clusteren vorig jaar is toegenomen van 18% naar 27%. Hij vraagt dan ook of de minister iets voelt voor een toezichthouder op de aanbestedingspraktijk. De heer Verhoeven (D66) valt de heer Bruins bij en ze zijn het erover eens dat de term ‘onnodig’ te ruim geïnterpreteerd kan worden en er gezocht moet worden naar een verwoording die de intentie van het verbod op clusteren duidelijker maakt. De voorzitter voegt nog toe dat ‘clusteren’ beter vervangen kan worden door ‘samenvoegen’. De heer Monasch (Partij van de Arbeid) kaart ook het clusterverbod aan. Hij geeft aan dat de Rijksoverheid nog steeds veelvuldig opdrachten clustert waardoor de kansen voor het MKB klein blijven. De heer Graus (PVV) zegt over het cluster vraagstuk dat een ‘comply or explain’ methode mogelijk uitkomst biedt en dat dit mogelijk kan worden opgenomen in de Gids. De partijen zijn van mening dat het beter naleven van het clusterverbod de kansen voor het MKB kan vergroten.  Mevrouw Gesthuizen (SP) geeft aan dat zij een tweede amendement gaat indienen tot het instellen van een volwaardige aanbestedingsautoriteit om zo naleving van de regels te verbeteren. Onder andere de D66 ziet een oplossing in deze autoriteit.

Minister Kamp wenst zich aan de huidige wet te houden waarin staat dat je niet onnodig mag clusteren. Ook betekent dit dat er gesplitst moet worden wanneer mogelijk. Deze regels gelden voor de aankoopcentrales. De democratische controle op overheidsinstanties is in de ogen van de minister voldoende en een autoriteit ter controle van de praktijk vind hij dan ook niet denkbaar in ons bestel.

Gunning op prijs
Mevrouw Gesthuizen (SP) vangt aan met een toelichting op het amendement om de gunning op laagste kosten op basis van kosteneffectiviteit verplicht te laten motiveren door aanbestedende diensten. De SP stelt dat deze verplichte motivering verkapt gunnen op laagste prijs kan voorkomen. De heer Bruins (Christen Unie) deelt de algemeen heersende opvatting dat gunning louter op prijs niet wenselijk is. Hij vraagt de minister of, net als in de zorgsector, het wettelijke afgesproken kader (cao) leidend wordt voor de gunning en niet waar de aanbieder voor inschrijft.

De minister geeft aan dat de aanbestedende diensten ook onder de Europese drempels moeten verklaren dat bij het opstellen van het bestek rekening is gehouden met de verplichtingen inzake arbeidsbescherming en arbeidsvoorwaarden. Hij staat echter niet welwillend tegenover de verplichte motivering, omdat dit een lastenverzwaring voor zowel opdrachtgever- als – nemer zou betekenen.

Kostenbesparing en kostenvergoeding (Eigen Verklaring)
De heer Bruins heeft het standpunt dat het hanteren van een Europese Eigen Verklaring voor niet-Europese aanbestedingen een lastenverzwaring betekent en vraagt dan ook of bij nationale tenders de Nederlandse Eigen Verklaring gehanteerd kan blijven. Zowel de SP als de D66 steunen dit verzoek. De VVD betwijfelt of de Europese Verklaring een lastenverzwaring betekent en vraagt om opheldering door de minister. Net als het CDA voelt ook de SP voor een vergoeding van gemaakte tenderkosten aan de inschrijvers. De Christen Unie is van mening dat de kosten verder verlaagd moeten worden, onder andere door het verankeren van een kostenvergoeding in de Gids Proportionaliteit

Minister Kamp refereert naar de evaluatie van de aanbestedingswet waaruit blijkt dat een kostenbesparing van 184 miljoen euro is gerealiseerd en het aantal gunningen aan het MKB is toegenomen van 59% naar 63%. Het invoeren van een Europese Eigen Verklaring, ook bij niet-Europese aanbestedingen, leidt nog eens tot een verminderen van de lasten met 5,4 miljoen. De minister is dan ook niet van mening dat bij niet-Europese aanbestedingen een nationale variant gehanteerd moet worden. Met betrekking tot de vergoeding van de tenderkosten stelt de minister zich terughoudend op. Hij is van mening dat de vergoeding voor specifieke kwaliteitsverzoeken van de aanbestedende dienst correct  en voldoende is neergelegd in de Gids Proportionaliteit. Het maken van kosten voor een aanbesteding is volgens hem een ondernemersrisico en het verder verankeren van een kostenvergoeding zou kunnen leiden tot misbruik.

Innovatie
Het CDA kaart aan dat de innovatie nog niet goed uit de verf komt. Met betrekking tot innovatief en duurzaam inkopen geeft de heer Bruins (Christen Unie) aan dat het een positieve ontwikkeling is dat de aanbestedingspraktijk is vastgelegd in het Wetsvoorstel. Hij is echter van mening dat innovatief inkopen de standaard zou moeten zijn en hij vraagt de minister dan ook of hij doelstellingen wil formuleren op het gebied van innovatief aanbesteden. Ook vraagt hij of de  minister van mening is dat er na gunning nog voldoende ruimte is voor ontwikkeling en innovatie aan de kant van de opdrachtnemer. De heer Verhoeven (D66) geeft aan dat duurzaamheid als beoordelingscriterium specifieker in de wet moet worden opgenomen en heeft hiertoe dan ook een amendement ingediend. Hij vraagt vervolgens of de minister bereid is om zich tot doel te stellen dat duurzaamheid bijvoorbeeld in 2020 bij 50%, en dus niet 13% van de aanbestedingen, een beoordelingscriterium is?

De heer Kamp is niet van plan om doelstellingen te formuleren met betrekking tot innovatief of duurzaam inkopen. Aanbestedende diensten moeten naar zijn mening vrij zijn in hun keuzes wanneer zij gaan aanbesteden. Ook stelt hij zich terughoudend op wanneer het gaat over het wijzigen van de opdracht na gunning. Hij beaamt dat dit innovatief ondernemen zou kunnen bevorderen, maar wijst de partijen ook op het risico dat hiermee de afgewezen ondernemingen gaan klagen dat zij de opdracht op de gewijzigde manier ook hadden kunnen uitvoeren.

Gids Proportionaliteit verplicht voor speciale sectorbedrijven
Het CDA is van mening dat de Gids verplicht moet worden voor speciale sectorbedrijven. De Christen Unie heeft hiertoe een amendement ingediend. De heer Ziengs (VVD) steunt dit amendement.

Minister Kamp geeft aan dat hij de Kamer een besluit laat nemen over het amendement. Wel geeft hij aan dat de Gids in dit geval eventueel moet worden aangepast.

Ingangsdatum
Mevrouw Gesthuizen vraagt ook wat de verwachte ingangsdatum van de nieuwe wet is. Minister Kamp geeft aan dat de ingangsdatum 1 juli 2016 zal zijn.

Klik hier voor het volledige Kamerstuk.

Auteur: Nicky de Haan (Adviseur bij Tender Services Group)